Onderstaande tekst komt uit ‘Eten voor je kind’. Dat is een wetenschappelijk verantwoord, maar zeer leesbaar voedings- en kookboek voor (a.s.) zwangeren en vaders, en voor vrouwen die net een baby of peuter hebben. Wanneer je geinteresseerd bent in het boek (19,95 euro, excl porto) voor je zelf of als cadeau, dan klik je op boek of op home in de navigatiebalk. Via ‘genotmiddelen’ in de navigatiebalk kom je weer op deze pagina.

Fabel alcohol ‘Oud bruin is goed voor het zog’ Al een paar eeuwen en zelfs nog in de huidige tijd wordt als kraamwijsheid verkondigd dat ‘oud bruin’ goed is voor het zog of de moedermelk. Wanneer de borstvoeding niet goed op gang komt, zou het goed zijn om een biertje te drinken. Waarom het oud bruin moet zijn (of in Duitsland moutbier) is niet duidelijk. Je zou denken dat het te maken met het feit dat vrouwen vaak geen bierdrinkers zijn en dat een zoete variant er dan nog wel in gaat, maar het gebruik stamt al uit een tijd dat bier drinken heel algemeen was. Het werd zelfs gezonder geacht dan water drinken. De bierbrouwerijen in de grote steden haalden ofwel elders water uit een bron of uit de rivier aan de kant waar die de stad in stroomde en nog schoon water bevatte. Alle brouwerijen waren daar gelegen. Het water dat door de stedelingen verderop uit de rivier werd gehaald, was al vervuild door de riolering. Van water werd je ziek, werd er gezegd. Dat alcohol ook slecht kon zijn voor de baby (zie elders) werd nog niet overwogen. Nog in de vorige eeuw probeerde de industrie ons wijs te maken dat er goede en slechte alcohol bestaat. Van de goede, licht alcoholische dranken uit natuurlijke producten werd je geen alcoholist met leverschade enzovoorts, van de slechte alcohol uit gedestilleerde producten mogelijk wel. Alcohol als medicijn in de verloskunde Alcohol is zonder veel succes toegepast om een miskraam op te wekken, bij zwangerschapsvergiftiging om oedeem te bestrijden, om de baring te remmen en ook om de borstvoeding te beëindigen. Bij de weeën en bij het ‘toeschieten van de melk’ speelt het hormoon oxytocine een rol. Dit hormoon wordt door hersencellen gemaakt en afgegeven via de hypofyse, een klier onder aan de hersenen. Bij de borstvoeding wordt het voornamelijk afgescheiden wanneer de baby aan de tepel zuigt (de toeschietreflex). In de borstklier zorgt oxytocine ervoor dat de spiercellen in de wand samentrekken en zo de melk naar buiten drukken. Alcohol is in staat de afgifte van oxytocine te remmen, maar om bijvoorbeeld bij een dreigende vroeggeboorte de weeën te remmen moet er zo veel alcohol worden toegediend dat de zwangere in coma raakt. Wordt alcohol echter in kleine hoeveelheden aan proefdieren toegediend, dan kan dat de afgifte van oxytocine zelfs bevorderen. In de praktijk werkt het anders. Alcohol remt het aanbod van moedermelk Het meeste onderzoek aan mensen is in de laatste vijfentwintig jaar verricht door de groep van Mennella. Zij toonde aan dat het kind, wanneer de moeder tijdens de borstvoeding een glas sinaasappelsap met alcohol dronk, de eerste vier uur wel 20 procent minder moedermelk binnenkreeg, hoewel het wel meer pogingen deed om meer binnen te krijgen. Daarna werd het tekort wel grotendeels goedgemaakt wanneer de moeder geen alcohol meer dronk. Mennella liet in diverse onderzoeken zien dat de oorzaak hiervan waarschijnlijk ligt in onderdrukking van de toeschietreflex, zoals uit veel ouder, maar minder fraai onderzoek eigenlijk ook al was gebleken. Het effect op het hormoon prolactine dat nodig is voor de productie van melk, was tweeledig en daardoor moeilijk te interpreteren: eerst een stimulatie en daarna een onderdrukking. Of daardoor de productie van melk wordt aangetast of bevorderd, kon niet worden vastgesteld. Maar hoe dan ook zal een glas oud bruin de baby niet meer, maar eerder minder melk opleveren. Verder zagen Mennella en collega’s dat de baby’s de eerste uren onrustiger sliepen na het drinken van moedermelk, waarin de alcohol deels ook wordt meegegeven. Hun – en ons – advies is dan ook geen alcohol te gebruiken tijdens de borstvoeding. Doe je het toch, geef dan geen borstvoeding in de eerste vier uur na een alcoholische consumptie. Dat geldt zelfs voor ‘kraamtranenlikeur’. Het ontstaan van de fabel Is de fabel dan nergens op gebaseerd of gaat het om een verkeerde interpretatie van de feiten? Het laatste lijkt het geval. Nadat de moeder een alcoholhoudende consumptie heeft gebruikt, is de baby niet in staat alle melk uit de borst te drinken. Dat hij minder drinkt dan wanneer de moeder geen alcohol had gebruikt, wordt niet door de moeder opgemerkt; ze merkt juist dat de baby goed zijn best doet. Het lijkt wel of hij meer drinkt en nadat hij klaar is, kan de moeder zelfs nog melk uit de borst drukken. Alles wijst dus op meer melkaanbod, maar dat is echt maar schijn.